نقش سلامت سم دام در طول عمر و بازدهی آن
نقش سلامت سم دام در طول عمر و بازدهی آن
سلامت سم در دام‌ها (مخصوصاً دام‌های شیری) یک موضوع بسیار مهم است. موضوعی که عدم التفات کافی به آن می‌تواند خسارات اقتصادی قابل‌توجهی را برای دامداری یا واحدهای صنعتی مشابه به بار بیاورد. به همین دلیل پیشگیری، تشخیص زودهنگام و درمان سریع نارسائی‌های سُم ضمن کاهش رنج و مشقت دام‌ها، تلفات را به حداقل رساند و بازدهی آن‌ها را در اموری مثل شیردهی به شکل قابل‌توجهی بهبود می‌بخشد.
دام‌هایی که در ناحیه سُم دچار مشکل هستند، رفتارهای خاصی را از خود نشان می‌دهند. نشستن طولانی‌مدت دام در دوره‌های زمانی نزدیک، گام‌های کوتاه ، آهسته راه رفتن، کاهش میزان چرا یا سریع‌تر غذا خوردن ازجمله شاخص‌ترین این رفتارها محسوب می‌شوند.
خسارات اقتصادی مشکلات سم در دام‌ها، بیش از اینکه به هزینه‌های درمان مربوط باشد، به ضررهای پنهان آن مربوط است. این ضررها به‌صورت تدریجی و نامحسوس بروز می‌کنند. مشکلات سُم بسته به شدت و حدت می‌توانند تأثیر متفاوتی روی دام داشته باشند که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- کم شدن وزن بدن
- کاهش تولید شیر
- کم شدن مصرف ماده خشک
- کاهش طول عمر
- اختلال در فرایند تولیدمثل
اهمیت سلامت سم در فرایند شیردوشی دام
تحقیقات نشان داده که دام‌های لَنگ، تمایل کمتری نسبت به عملیات شیردوشی از خود نشان می‌دهند. این کاهش تمایل مخصوصاً در واحدهایی که از دستگاه شیردوش خودکار استفاده می‌کنند، چشمگیرتر است. این امر، کاهش میزان دوشش شیر را در پی دارد. اتفاقی که نه‌تنها به کاهش تولید منجر می‌شود بلکه می‌تواند خطر عارضه ورم پستان دام را نیز افزایش دهد. علاوه بر این، اگر دام‌ها با رغبت و داوطلبانه به سمت واحد شیردوشی حرکت نکنند، به نیروی کار بیشتر نیاز است. در چنین شرایطی، هدایت آن‌ها به سمت واحدهای شیردوشی، مستلزم صرف زمان و انرژی بیشتری خواهد بود. بااین‌حال، بیشترین هزینه و خسارات اقتصادی ناشی از عوارض سُم، به اتلاف دام و کاهش ظرفیت تولید شیر مربوط می‌شود.
اقدامات لازم برای بهبود وضعیت سلامت سُم دام
افزایش آگاهی دامداران درباره نقش سلامت سم دام در طول عمر و بازدهی آن می‌تواند به کاهش هزینه‌ها و بهبود بهره‌وری بینجامد. صرف‌نظر از منظر اقتصادی، این امر به افزایش رفاه و سلامتی حیوانات نیز کمک زیادی می‌کند.
مراقبت منظم از سم دام و انجام اقداماتی نظیر اصلاح و ضدعفونی کردن، احتمال بروز عوارض سُم را به حداقل می‌رساند. در مقابل، افراط در پاشویه‌ی دام‌ها به‌طور بالقوه می‌تواند معایب بیشتری نسبت به مزایای آن داشته باشد. حصول اطمینان از تمیزی و خشکیِ سطحی که دام روی آن قرار می‌گیرد، یک نکته حیاتی است. نکته‌ای که با جلوگیری از عفونت و نکروز در ناحیه سُم، کیفیت و سلامت آن را ارتقا می‌دهد. اصلاح اصولی سم دام، ثبات خوبی را در پنجه‌های دام ایجاد می‌کند. به این ترتیب دام می‌تواند وزن خود را به‌طور متعادل و بهینه روی همه پاها توزیع نماید.
به‌طور کلی، تعداد دفعات اصلاح سُم دام با توجه به عوامل و شرایط خاص هر دامداری یا مزرعه لبنی متفاوت است. ولی این کار را حداقل دو بار در سال باید انجام داد. برای این کار به ابزارهای خاصی مثل سم تراش، پنس و تیغ سم گیری، چسب سم و … نیاز دارید. ابزارهایی که باید در قالب یک کیت یا باکس سم چینی همواره در دسترس باشند. برای این منظور می‌توانید خرید موارد زیر را مدنظر قرار دهید:
عوامل مختلفی در ایجاد عارضه لنگش و سایر عوارض در ناحیه سُم دخیل هستند. تغذیه، رفتار حیوان، استرس، کیفیت سطح، اقدامات مراقبتی و حتی ژنتیک ازجمله مهم‌ترین این عوامل محسوب می‌شوند. بااین‌حال در اغلب مواقع، بیشتر از یک عامل در بروز مشکلات سُم دخیل هستند. این امر ایجاب می‌کند که همه زمینه‌های مرتبط با مشکل با دقت مورد بررسی قرار گیرند.
سخن آخر
تحرک راحت، بر وضعیت جسمی و روانی حیوانات تأثیر انکارناپذیری دارد. هرگونه مشکل در این سازوکار، می‌تواند دام را ضعیف و گوشه‌گیر کند. عدم التفات به مشکلات سُم و عوارضی مثل لنگش، عوارض سنگینی برای واحد صنعتی در پی دارد. عواملی که می‌تواند به کاهش تولید شیر و نهایتاً اتلاف دام بینجامد. بسیاری از عوامل ایجادکننده نارسائی سُم، ماهیت جمعی دارند. به این معنا که می‌توانند این مشکل را در تعداد زیادی از دام‌ها ایجاد کنند. به‌عنوان مثال، اگر سطح زمین خیس یا کیفیت تغذیه نامناسب باشد، همه دام‌ها در معرض ابتلا به عفونت سُم قرار می‌گیرند. درنتیجه باید ضمن بررسی دقیق دام‌ها، زمینه‌های بروز نارسائی در سُم آن‌ها را از بین برد.
دیدگاهتان را بنویسید