وضعیت بدنی گاو شيري چگونه تعیین می‌شود؟

وضعیت بدنی گاو شيري

در تعيين وضعیت بدنی گاو شيري استفاده از BCS با هدف کنترل مديريت تغذيه و سلامت به يكي از روش هاِی تبديل شده است که مقبوليت وسيعي دارد.

هدف

• به حداقل رساندن تغييرات وضعيت بدني در طول دوره شير واري.
• به حداقل رساندن تعداد گاوهائي که داراي مسائلي از قبيل چاقي و يا لاغري مفرط مي باشند.

معیار

در مقياس ١ الي ٥

• نمره ١ برابر است با گاو بسيار لاغر
• نمره ٥ برابر است با گاو بسيار چاق

با استفاده طولاني از اين سيستم و کسب تجربه بيشتر، شما ميتوانيد براي دقيق تر کردن سيستم نمره دهي به آن تغييراتي نيز بدهيد.

مثلا، استفاده از اعدادي بالاتر از ٣ يا کمتر از ٢، به هر حال، اين امر الزامي نيست و ممكن است گاهي گمراه کننده باشد مگر اينكه در اين امر تجربه زيادي کسب کرده باشيد.

ابتدا نگاهي به سيستم ساده نمره دهي از يك الي پنج مي اندازيم که در آن يك يعني گاو بسيار لاغر و پنج يعني گاو بسيار چاق .

سپس چگونه نمره دهي به وضعيت بدني يك گاو مورد بحث قرار مي گيرد .

در مرحله سوم نگاهي خواهيم انداخت به تحقيقات مربوط به تعيين وضعيت بدني

و در آخر توصيه هاي ما را در مورد نمره دادن به وضعيت بدني در مراحل مختلف شيرواري خواهيد ديد .

تفاوت ارزيابي تيپ با ارزيابي بدني

ارزيابي تيپ که معمولا براي کلاسه بندي کردن گاوها به کار ميرود نبايد با ارزيابي بدني اشتباه شود .

ارزيابي تيپ با اين هدف انجام مي شود تا بدانيم گاو تا چه ميزان امتيازات يك گاو عالي را دارا مي باشد که همان گاو ايده آل مي باشد.

اين در حالي است که ارزيابي بدني فقط ميزان چاقي و يا لاغري يك گاو را بررسي مي کند .

روش کار

ابتدا نگاهي مي اندازيم به چند ناحيه از بدن که براي نمره دهي به کار مي روند.

دو نقطه از مهمترين آنها عبارتند از :

1. پايه دم، که ناحيه اي از لگن، از استخوان هاي پين تا انتهاي دم را شامل مي شود .
2. ناحيه کفل، که شامل قسمت کوچكي از پشت گاو مي شود.

ارزيابي دقيق اين دو نقطه نشان دهنده اين خواهد بود که آيا يك گاو داراي نمره وضعيت بدني زياد است و يا کم.

نمره دهي شامل برآوردي چشمي و لمسي است.

اگر يك حيوان ظاهرا چاق است، لگن آن نميتواند در زير چربي حس شود، و ساختمان استخواني نيز در انتهاي دم و يا کفل لمس نمي شود.

در حاليكه در حيوان لاغر، استخوان ها خيلي مشخص و بيرون زده مي باشد .

 

نمره يك به گاوي داده مي شود که شديدا پائين تر از وضعيت طبيعي قرار دارد.

در شكل بعد توجه کنيد به استخوان بيرون زده پشت و فرورفتگي موجود در کفل.

پاها نيز کاملا لاغر مي باشند.

با اينكه مشكل ديده مي شود ولي اين گاو داراي استخوان هاي ران کماني (بيرون زده) نيز مي باشد.

همچنين، دنده ها داراي پوشش پوستي نازکي است .

حفره عميقي در ناحيه انتهاي دم ديده مي شود.

فرورفتگي شديدي نيز بين استخوان ران و پين وجود دارد .

پاها لاغر بوده و ماهيچه اي نيستند .

در ناحيه بين پين و زير انتهاي دم نيز گود و تو رفته است .

 

نمره بدني ٢ نشان دهنده گاوي است که دچار کمبود انرژی (NEB) می باشد.

NEB براي گاوهائي با توليد بالا که در اوايل دوره شير دهي هستند امري عادي است و اين براي گاوهاي هولشتاين غير عادي نيست که در ١٢ الي ١٠ هفته اول دوره شير واري بين ۵٠ الي ٧٠ کيلو (و يا بيشتر) از وزن خود را از دست بدهند.

هدف ما بايد اين باشد که با تشويق حيوان به خوردن بيشتر، کاهش وزن را به حد اقل رسانده، از غذاهائي با کيفيت بالا استفاده کنيم .

علوفه بايد خوش خوراك بوده و حاوي ماده خشكي برابر 1.8 الي 2 درصد وزن در روز براي دام باشد .

اين دام ها بايد به ميزان کافي دانه غلات بخورند که مقدار آن به تدريج در اولين هفته هاي شير دهي افزوده گردد تا اينكه جلوي کاهش وزن گرفته شود.

دراين گاو گوشت بيشتري روي ناحيه ران و پين را پوشانده .

اين گاو فرورفتگي ملايمي روي راسته دارد، لاغر است، ولي هنوز مقداري از ماهيچه هاي پاها و کپل را نگه داشته است .

استخوان مفصل خرگوشي و پين کاملا برجسته و مشخص است، اما فرورفتگي بين آنها زياد نيست.

ناحيه زير انتهاي دم و بين استخوان پين مقداري فرورفته است، ولي روي استخوان را مقداري گوشت پوشانده .

 

نمره بدني ٣ در مورد گاوهائي بكار مي رود که در وضعيت خوبي بسر مي برند .

اين نمره بدني نتيجه رسيدگي به جيره غذائي بوده و نشان مي دهد که گاوها بطور دائم در مورد تغييرات وزن بدن تحت نظر بوده اند و در زمان لازم جيره آنان تعديل مي گرديده.

اين گاو پوشش بهتري از گوشت روي استخوان پشت داشته و فقط فرورفتگي کمي در ناحيه راسته دارد .

ناحيه مفصل خرگوشي و پين داراي لبه هاي منحني و ملايم است . دنده ها نيز داراي پوشش خوبي مي باشند.

در اينجا در ناحيه انتهاي دم، پين ها بيشتر گرد و بدون فرورفتگي مي باشند.

اين گاو علائمي از ذخيره سازي چربي در اين ناحيه نشان نمي دهد.

اين گاو همچنين فاقد فرورفتگي عميق در ناحيه بين مفصل خرگوشي و استخوان هاي پين مي باشد. (نمره بدنی ٣)

اين يك گاو با وضعيت بدني خوب است، ولي بيشتر به سمت لاغري ميل دارد تا چاقي و احتمالا در ابتداي دوره شيرواري مي باشد .

دنده هاي کوتاه به نظر صاف رسيده و لبه هاي تيز ندارند (در نتيجه داراي شكل طبقه مانند نيستند ). در اين گاو فرورفتگي در ناحيه راسته بيشتر از گاو قبلي است.

توجه کنيد که ناحيه استخوان مفصل خرگوشي و پين گرد بوده و تيز نيستند، ولي اين گاو در زير ناحيه انتهائي دم فرورفتگي دارد .

به همين دليل ما به اين گاو نمره کمتر از ٣ مي دهيم. (نمره بدنی کمتر از ٣)

این گاو اندکي چاق است، و ناحيه راسته کمي پهن است و در مقايسه با گاوهاي قبلي در ناحيه استخوان مفصل خرگوشي و پين گرد است .

اين گاو نمونه اي از يك حيوان خوب تغذيه شده در اوسط و يا اواخر دوره شيرواري مي باشد .

ما به او نمره بالاتر از ٣ مي دهيم .

استخوان هاي اين گاو در ناحيه مفصل خرگوشي و پين گرد است .

گاودار دقيق دوست ندارد گاوش در اواخر شيرواري يا دوره خشكي از اين سنگين تر شود. (نمره بدنی ٣)

نمره ٤ يعني گاو Overconditioned و به عبارتي چاق .

دنده هاي کوتاه اين حيوان کاملا پهن شده و حالت طبقه اي خود را از دست داده است.

ناحيه راسته نيز پهن به نظر مي رسد. استخوان پشت به زحمت ديده مي شود.

در اينجا ناحيه استخوان مفصل خرگوشي گرد بوده و فضاي بين هوك کاملا پهن است . کفل نيز پهن است .

ناحيه اطراف انتهاي دم و استخوان پين نيز گرد بوده و آثار ذخيره شدن چربي در آن مشهود است .

 

نمره ٥ براي گاوهائي است که بسيار چاق هستند.

گاوهاي نمره ٥ بسيار مستعد سندرم گاو چاق(fat cow syndrom) مي باشند.

در عكس بالا استخوان پشت، دنده هاي کوتاه، ناحيه استخوان مفصل خرگوشي و پين مشخص نيست.

اين عکس بهتر از عكس قبلي نشان دهنده يك گاو چاق است.

انتهاي دم در ميان بافت چربي پنهان شده است. چربي ذخيره شده بطور مشخص روي کفل و پاها کشيده شده است. اين يك گاو مسآله دار در هر گله است.

اثرات نمره بدني گاو شیری روي ساير فاکتورها

حالا که ما نمونه هائي از نمره هاي بدني را ديديم، نگاهي مي اندازيم به اينكه چگونه نمره بدني ميتواند روي سلامت عمومي دام، توليد مثل، ميزان خوراك، و ميزان توليد شير گاوها اثر بگذارد.

نقش ميزان توليد در تغييرات نمره بدني

مطالعه اي که در انستيتو پلي تكنيك ويرجينيا انجام شده است نشان مي دهد که نمره بدني در طي دوره شيرواري، در گاو هاي پرتوليد تغييرات چنداني نكرده است (اين گاوها توليدي بيش از ١٥ تن در يك دوره دارند ) در حالي که در گاوهاي متوسط و کم توليد (زير ١٥ تن )، نمره بدني افزايش پيدا کرده است .

داده هاي اين تحقيق نشان مي دهد که وضعيت بدني در بازدهي حيوان اثر گذاشته و اينكه نمره دهي مي تواند نقش مهمي در مديريت گاو شيري بازي کند.

نمرات هدف

آيا در زمان هاي مختلف دوره شير واري چه اهدافي را بايد از نظر نمره بدني دنبال کنيم . مثلا در اوايل، اوسط، اواخر و يا دوره خشكي چه نمراتي را بعنوان هدف در نظر مي گيريم؟

نمرات توصيه شده براي زمان زايمان بالاتر از ٣ و يا کمتر از ٤ است .

اين وضعيت بدني به گاو اجازه مي دهد تا با ذخيره کافی (ولي نه زياد ) چربي زايمان کند.

براي يك گاو با نمره بدني زير بالاتر از ٣ و يا بالاتر از ٤ وضعيت زياد خوب نيست .

گاو هائي که لاغر اند (Underconditioned) پشت شير نداشته مگر اينكه جيره غذائي آنان بخوبي تنظيم گشته و ضمنا خوش خوراك باشد.

نقش نياسين

ثابت شده است که در گاوهاي چاق افزودن نياسين به جيره غذائي سبب کاهش وقوع کتوز مي گردد و کمك مي کند که چربي از بافت ها جدا شده و جهت توليد شير از طريق خون به بافت پستاني برسد .

همچنين، سبب مي شود تا اشتهاي گاو در ابتداي دوره شير واري زياد تر شود .

اگر گاو لاغر باشد (نمره ٢) سبب کاهش توليد شير مي گردد. اگر گاو متوسط به بالا باشد (نمره ٣ و ٤) سبب افزايش توليد مي شود.

همبستگي ميزان چربي بدن و توليد شير

هر کيلو چربي که از ذخيره بدني آزاد مي شودمي تواند انرژي لازم براي توليد  3/5کیلو شیررا فراهم نمايد.

اگر گاوي زمان زايمان لاغر باشد نمي تواند ذخيره کافي از انرژي براي توليد دائمي شير داشته باشد لذا کوتاه شير خواهد بود.

وضعيت بدني مناسب در اوايل شيردهي

نمره توصيه شده براي اوايل شير دهي ٣ و يا کمتر از ٣ مي باشد .

هدف تغذيه اي بايد اين باشد که جيره غذائي با انرژي بالا براي گاو تامين گردد تا تغييرات در نمره بدني به حداقل خود رسيده و تعادل منفي انرژي نيز کم باشد .

گاوهاي پر توليد ممكن است به نمره بالاتر از ٢ برسند که مشكل چنداني ايجاد نمي کند .

به هر حال، اگر گاو در وضعيت بدني خوبي بسر مي برد، نمره بدني بالاتر از ٣ الی 3 است، اما ميزان توليد خوب نيست بايد امكان عدم تامين پروتئين، مواد معدني و حتي آب را بررسي کرد .

مسائل گاوهاي لاغر در دوره شيرواري

در ابتداي دوره شيرواري، گاوهاي شيري از ذخاير چربي خود براي توليد شير و توليد مثل استفاده مي کنند .

گاوهائي که بسيار لاغر مي باشند معمولا به پتانسيل پيك توليد خود نمي رسند و معمولا فاصله زايش تا اولين فحلي طولاني تري دارند .

تثبيت و افزايش وزن

گاوهائي که در روزهاي بين ٨٠ الي ١٢٠ دوره شير دهي خود مي باشند بايد وزن ثابتي را نشان داده و يا اينكه وزن از دست داده را بدست بياورند .

اين افزايش وزن يا ثابت ماندن وزن مخصوصا براي بروز علائم قوي فحلي و گيرائي تلقيح مورد نياز است.

اواسط شیردهی

نمره بدني توصيه شده براي اواسط دوره شيرواري ٣ مي باشد.

در طي اين دوره بايد نمره بدني در دامنه صحيح خود باشد در حاليكه ميزان توليد در حد اکثر خود است . علائم خطر موقعي ظاهر مي شود که نمره بدني کمتر از ٣ و يا بالاتر از ٣ است .

اگر نمره بدني گاو کمتر از ٣ است در اين دوره ما مي خواهيم که وزن اضافه کند ولي نه خيلي زياد.

بعد از ١٢٠ روز، گاوهائي که نمره بدني آنان کمتر از ٣ است بايد وزن از دست رفته را به ميزان ۴٠٠ الي ۵٠٠ گرم بدست آورند.

گاو هائي که بيشتر از اين مقدار اضافه وزن دارند ممكن است جيره اي نامتعادل داشته باشند.

اغلب مشاهده مي شود که در اين حال ميزان پروتئين جيره کم بوده در حالي که انرژي زيادتر از نياز است.

اواخر شیردهی

گاوهائي که در اواخر دوره شير دهي مي باشند بايد نمره بدني در حد ٣ داشته باشند، ولي در زمان خشك کردن هدف ما بايد نمره اي در حد بالاتر از ٣ و يا کمتر از ٤ باشد . در طي اين دوره بايد گاو را آماده دوره شيرواري بعدي کرده که لازمه آن تامين انرژي و چربي از دست رفته مي باشد .

بايد با احتياط عمل کرد :

• ما نمي خواهيم که گاو چاق شود يعني نمره بدن او بالاتر از ٣/٥ و يا بيشتر باشد.
• همچنين، ما قطعا نمي خواهيم که گاو وزن از دست بدهد، يعني که نمره ٣ و يا کمتر پيدا کند.

نمره بدني گاو خشك

نمره بدني توصيه شده براي گاو خشك بيشتراز ٣ و کمتر از ٤ است . اگر گاوها بسيار چاق هستند، ما ميخواهيم که وضعيت خود را حفظ کنند .

اين کار را ميتوان با دادن علوفه خشك و ١/٥ الي ٢ کیلو کنستانتره يا، مقدار کمي سيلوي ذرت و مخلوطي از علوفه خشك درجه دو انجام داد .

اگر گاوها خيلي لاغر هستند ما بايد به آنها علوفه با کیفیت عالی و ١/٥ الي ٢ کیلو کنستانتره بدهيم.

وضعيت گاو هاي چاق

آيا گاوهاي چاق بايد در دوران خشكي وزن کم کنند؟ جواب نه است .

گاوها نبايد در طي دوره خشكي وزن از دست بدهند .

به اين گاو ها بايد جيره اي متعادل بدهيم تا وضعيت بدني خود را حفظ کنند و قادر باشند به جنين خود مواد لازم را برسانند .

جهت اجتناب از بروز مسائل جدي در هنگام زايمان در گاو ، اين امري حياتي است که جيره اي متعادل دريافت کند.

ميزان تغييرات وزن در هنگام توليد

در گاوهاي پر توليد چه مقدار وزن و با چه سرعتي مي تواند از دست برود؟

با چه سرعتي اين وزن از دست رفته بايد دوباره جبران شود؟

گاوهاي پر توليد مي تواند در طي اولين ٦٠ الي ٨٠ روز اول شير دهي بين ٥٠ الي ٧٥ کيلو وزن از دست بدهد ( در حد ٥/. کیلو در روز ).

اما کاهش وزن در حد ١/٥ الي ٢ کیلو در روز ممکن است منجر به بروز بيماريهاي متابوليكي مثل کتوز شده و ممكن است جلوي لانه گزيني جنين را نيز بگيرد که باعث افزوده شدن روز هاي باز و لاجرم افزوده شدن فاصله زايش مي شود.

همين گاو ممكن است شروع به جايگزيني چربي از دست رفته آرده و روزي ٣٠٠ الي ٤٥٠ گرم اضافه وزن بگيرد .

پنج الي ده درصد گاوها نيز ممكن است هرگز اضافه وزن نگيرند. همين تعداد نيز ممكن است به سادگي افزايش وزن حتي بيش از ميزان ذکر شده بالا داشته باشند که منجر به چاقي آنان مي گردد.

مسائلي که در گله علالامات خوبي نيستند

مسائل گله که به ما گوشزد مي کند که نياز به چك کردن نمره بدني وجود دارد عبارتند از :

• افزايش ٥ الي ١٠ درصدي در بروز بيماريهاي متابوليكي است.
• اينكه گاوها قادر نباشند پيك توليد خود را در حدودي که انتظار مي رود نگه دارند .

مسائل متابوليكي وابسته به وضعيت بدني

• سندرم گاو چاق .
• کتوز .
• جابجائي شيردان .
• کم اشتهائي .
• متريت ( که تاحدود زيادي به مسائل متابوليكي وابسته است )
• تب شير .

مسائل متابوليكي مي توانند زمينه را براي بروز ساير بيماريها مثل ورم پستان نيز آماده کنند.

چك ليست شماره ١ تغذيه اي

وقتي شما با مسائل متابوليكي و کمي شير در دوره پيك برخورد مي کنيد مي توانيد به چك ليست تغذيه اي ذيل مراجعه کنيد.

• روزهاي شير دهي را چك کنيد.
• مراحل خوراك خوردن را کتنرل کنيد.
• ميزان فيبر جيره را بررسي کنيد.
• تعداد دفعات خوراك دادن را کنترل کنيد .
• ميزان خوش خوراکي جيره را بررسي کنيد.

بطور مختصر اينكه مطمئن شويد که گاوها به اندازه کافي غذا خورده و حداقل ٤٥ درصد کل مواد خشك از علوفه تامين مي شود .

چك ليست شماره ٢ تغذيه اي

دومين گروه موضوعاتي که بايد چك شوند عبارتند از: ميزان پروتئين، انرژي، مواد معدني و ويتامين ها.

روش انجام کار به اين صورت است که علوفه مورد مصرف را آزمايش کرده و جيره را براي گروه هاي مختلف گاوها بالانس کنيم.

وقتي از علوفه سيلو شده استفاده مي کنيم، بايد سيلو را از جهت پروتئين باند شده آناليز کرده و بر آن مبني جيره را تنظيم کنيم.

چك ليست شماره ٣

همچنين بايد کيفيت غذا چك شود که شامل کنترل کنستانتره و علوفه با توجه ويژه به ميزان خرد شدن آنها، بوي آنها، ميزان پذيرش توسط دام و PH میشود.

علاوه بر اين ميزاه پروتئين تام، پروتئين محلول، ميزان مواد نشاسته اي و همچنين سطوح چربي ها و روغن هاي جيره نيز بايد کنترل شود.

عمل و عكس العمل

بهترين راه رسيدن به حداکثر توليد شير اينست که به گاو ها غذاي خوب و يا عالي داده شود تا آنها تشويق به خوردن شده و سپس آنها نيز از پتانسيل خود استفاده کرده و بيشترين شير را به ما مي دهند .

افزودن چربي به جيره

بعضي از گاو داران دريافته اند که افزودن روغن ها و چربي ها به جيره غذائي مي تواند جهت نگهداري و يا افزايش توليد و بهبود وضعيت بدني به آنها کمك
کند. ميزان مكمل چربي نبايد بيشتر از ٥ درصد چربي کل جيره بر مبناي ماده خشك باشد .

اگر ميزان آن بيشتر از ٥ درصد باشد ميتواند منجر به اختلال در عمل تخمير در شكمبه شده و باعث کاهش قابليت هضم علوفه شود.

تنظيم ميزان Mg، P و Ca

اگر چربي محافظت شده (bypass fat ) به جيره افزوده شود، در اين حالت نيز ميزان چربي نمي تواند بيشتر از ٧ در صد کل چربي جيره باشد.

وقتي که اين ميزان چربي به غذا افزوده گردد، ميزان کلسيم، فسفر و منيزيم بر مبناي ماده خشك بايد ١٠ درصد افزوده شود .

نكات قابل توجه

بايد به خاطر سپرد که چاقي، لاغري و يا تغييرات سريع در جيره غذائي تماما مساله ساز مي باشند.

چكيده

بطور خلاصه، ما به اين صورت نمره وضعيت بدني را مي شناسيم که گاو لاغر يعني نمره ١ و گاو چاق يعني نمره ٥.

ما نشان داديم که چگونه ميتوان با نگاه کردن و لمس نقاط ويژه اي از بدن گاو به او نمره بدني داد.

همچنين نشان داده شد که در گاو چاق چربي در محل هاي بخصوصي از بدن ذخيره مي شود. ديگر اينكه وقتي گاو لاغر است در کدام نقاط استخوان ها بيرون مي زند .

علاوه بر نكات بالا، ما ديديم که چگونه وضعيت بدني مي تواند در ميزان غذا خوردن، توليد مثل و سلامت گاو در گله اثر گذار است.

امیدواریم که از خواندن این مقاله لذت برده باشید و اطلاعات خوبی در مورد وضعیت بدنی گاو شيري به دست آورده باشید.

به شما پیشنهاد می‌کنبم مقاله آموزشی مربوط به ماشین‌های شیردوشی را نیز مطالعه کنید.